注:在本文中,所有未特殊注明的字母均表示一个整数,即在 Z \bold{Z} Z 范围内定义。
一、整除的性质
- 整除的定义:
若 ∃ a , b \exist a,b ∃a,b ,使 a = b q a=bq a=bq ,则我们说 b b b 整除 a a a ,记作 b ∣ a b\text{ }|\text{ }a b ∣ a 。 - 传递性:定理陈述如下:
a ∣ b , b ∣ c ⇒ a ∣ c a\text{ }|\text{ }b,\text{ }b\text{ }|\text{ }c\Rightarrow a\text{ }|\text{ }c a ∣ b, b ∣ c⇒a ∣ c
证明:由整除的定义,得:
a = b q 1 , b = c q 2 a=bq_1,\text{ }b=cq_2 a=bq1, b=cq2
整理:
⇒ a = b q 1 = ( c q 2 ) q 1 = c ( q 1 q 2 ) \Rightarrow a=bq1=(cq_2)q_1=c(q_1q_2) ⇒a=bq1=(cq2)q1=c(q1q2)
整数判断:
q 1 , q 2 ∈ Z ⇒ q 1 q 2 ∈ Z q_1,q_2\in\bold{Z}\Rightarrow q_1q_2\in \bold{Z} q1,q2∈Z⇒q1q2∈Z
由整除的定义,得 a ∣ c a\text{ }|\text{ }c a ∣ c 。 - 线型组合:定理陈述如下:
a ∣ b , a ∣ c ⇒ a ∣ b x + c y a\text{ }|\text{ }b,\text{ }a\text{ }|\text{ }c\Rightarrow a\text{ }|\text{ }bx+cy a ∣ b, a ∣ c⇒a ∣ bx+cy
证明:由整除的定义,得:
b = a q 1 , c = a q 2 b=aq_1,\text{ }c=aq_2 b=aq1, c=aq2
因此,
b x + c y = ( a q 1 ) x + ( a q 2 ) y = a ( q 1 x ) + a ( q 2 y ) = a ( q 1 x + q 2 y ) bx+cy=(aq_1)x+(aq_2)y=a(q_1x)+a(q_2y)=a(q_1x+q_2y) bx+cy=(aq1)x+(aq2)y=a(q1x)+a(q2y)=a(q1x+q2y)
整数判断:
q 1 , q 2 , x , y ∈ Z ⇒ q 1 x + q 2 y ∈ Z q_1,q_2,x,y\in\bold{Z}\Rightarrow q_1x+q_2y\in\bold{Z} q1,q2,x,y∈Z⇒q1x+q2y∈Z
由整除的定义,得:
a ∣ b x + c y a\text{ }|\text{ }bx+cy a ∣ bx+cy - 连续自然数:
k
k
k 个连续的自然数的积能被
k
!
k!
k! 整除。
证明: (i) 显见, 1 1 1 个连续的自然数的积能被 1 ! 1! 1! 整除。
(ii) 如果 n n n 个连续的自然数的积能被 n ! n! n! 整除,则 n + 1 n+1 n+1 个自然数的积可以表示为
Π i = 1 n + 1 i = ( n + 1 ) Π i = 1 n i \Pi^{n+1}_{i=1}i=(n+1)\Pi^{n}_{i=1}i Πi=1n+1i=(n+1)Πi=1ni
由上式,我们可以得到:
n + 1 ∣ n + 1 ⇒ n ! ( n + 1 ) ∣ Π i = 1 n + 1 i ⇒ ( n + 1 ) ! ∣ Π i = 1 n + 1 i n+1\text{ }|\text{ }n+1\Rightarrow n!(n+1)\text{ }|\text{ }\Pi^{n+1}_{i=1}i\Rightarrow (n+1)!\text{ }|\text{ }\Pi^{n+1}_{i=1}i n+1 ∣ n+1⇒n!(n+1) ∣ Πi=1n+1i⇒(n+1)! ∣ Πi=1n+1i
问题转化为下面的两种表述:
假设使这个命题成立的自然数集合为 T ∈ N T\in \bold{N} T∈N ,则我们根据上面的 (i) 和 (ii) 可以推出该命题具有以下性质:
(i) 当 n = 1 n=1 n=1 时,命题成立,则 1 ∈ T 1\in T 1∈T , T T T 非空。
(ii) 由 n ∈ T n\in T n∈T 可以推出 n + 1 ∈ T n+1\in T n+1∈T 。
由数学归纳法,知 T = N T=\bold{N} T=N ,即该命题对所有自然数成立。 - Fermat 小定理:假设
p
p
p 是一个质数,则我们可以得出
p
∣
n
p
−
n
p\text{ }|\text{ }n^p-n
p ∣ np−n 。
探究:我们可以通过证明一些较小数据规模的数从而推出总体的解。
令 p = 2 p=2 p=2 ,则我们可以得到:
n p − n = n 2 − n = n ( n − 1 ) \begin{equation} \begin{split} n^p-n=n^2-n \\ =n(n-1) \end{split} \end{equation} np−n=n2−n=n(n−1)
由 ( 1 ) (1) (1) 式及上面第 4 4 4 项,我们可以得知:
2 ! ∣ n ( n − 1 ) ⇒ 2 ∣ n ( n − 1 ) ⇒ 2 ∣ n 2 − n 2! \mid n(n-1) \\ \Rightarrow 2 \mid n(n-1) \\ \Rightarrow 2 \mid n^2-n 2!∣n(n−1)⇒2∣n(n−1)⇒2∣n2−n
再令 p = 3 p=3 p=3 ,我们可以得到:
n p − n = n 3 − n = n ( n 2 − 1 ) = n ( n − 1 ) ( n + 1 ) \begin{equation} \begin{split} n^p-n&=n^3-n \\ &=n(n^2-1) \\ &=n(n-1)(n+1) \end{split} \end{equation} np−n=n3−n=n(n2−1)=n(n−1)(n+1)
由 ( 2 ) (2) (2) 式及上面第 4 4 4 项,我们可以得知:
3 ! ∣ ( n − 1 ) n ( n + 1 ) ⇒ 6 ∣ ( n − 1 ) n ( n + 1 ) ⇒ 3 ∣ n 3 − n 3! \mid (n-1)n(n+1) \\ \Rightarrow 6 \mid (n-1)n(n+1) \\ \Rightarrow 3 \mid n^3-n 3!∣(n−1)n(n+1)⇒6∣(n−1)n(n+1)⇒3∣n3−n
再令 p = 5 p=5 p=5 ,我们可以得知:
n p − n = n 5 − 1 = n ( n 4 − 1 ) = n ( n 2 − 1 ) ( n 2 + 1 ) = n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n 2 + 1 ) = n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n 2 − 4 + 5 ) = n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n 2 − 4 ) + 5 n ( n − 1 ) ( n + 1 ) = n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n − 2 ) ( n + 2 ) + 5 n ( n − 1 ) ( n + 1 ) \begin{equation} \begin{split} n^p-n&=n^5-1 \\ &=n(n^4-1) \\ &=n(n^2-1)(n^2+1) \\ &=n(n-1)(n+1)(n^2+1) \\ &=n(n-1)(n+1)(n^2-4+5) \\ &=n(n-1)(n+1)(n^2-4)+5n(n-1)(n+1) \\ &=n(n-1)(n+1)(n-2)(n+2)+5n(n-1)(n+1) \end{split} \end{equation} np−n=n5−1=n(n4−1)=n(n2−1)(n2+1)=n(n−1)(n+1)(n2+1)=n(n−1)(n+1)(n2−4+5)=n(n−1)(n+1)(n2−4)+5n(n−1)(n+1)=n(n−1)(n+1)(n−2)(n+2)+5n(n−1)(n+1)
由上面的性质 3 , 4 3,4 3,4 及 ( 3 ) (3) (3) 式,我们可以得到:
5 ! ∣ n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n − 2 ) ( n + 2 ) , 5 × 3 ! ∣ 5 n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ⇒ 120 ∣ n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n − 2 ) ( n + 2 ) , 30 ∣ 5 n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ⇒ ( 30 , 120 ) ∣ n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ( n − 2 ) ( n + 2 ) + 5 n ( n − 1 ) ( n + 1 ) ⇒ 30 ∣ n 5 − n ⇒ 5 ∣ n 5 − n 5! \mid n(n-1)(n+1)(n-2)(n+2), 5\times 3! \mid 5n(n-1)(n+1) \\ \Rightarrow 120 \mid n(n-1)(n+1)(n-2)(n+2), 30 \mid 5n(n-1)(n+1) \\ \Rightarrow (30,120) \mid n(n-1)(n+1)(n-2)(n+2)+5n(n-1)(n+1) \\ \Rightarrow 30 \mid n^5-n \\ \Rightarrow 5 \mid n^5-n 5!∣n(n−1)(n+1)(n−2)(n+2),5×3!∣5n(n−1)(n+1)⇒120∣n(n−1)(n+1)(n−2)(n+2),30∣5n(n−1)(n+1)⇒(30,120)∣n(n−1)(n+1)(n−2)(n+2)+5n(n−1)(n+1)⇒30∣n5−n⇒5∣n5−n
因此, Fermat 小定理通过了小数据规模的验证,初步说明了它的成立性。