提示:文章写完后,目录可以自动生成,如何生成可参考右边的帮助文档
变分法实例详解:从最速降线到一般泛函的Mathematica验证
变分法是研究泛函极值的核心工具,广泛应用于物理学、工程学和优化问题。本文通过两个经典案例(最速降线问题和广义泛函极值问题),结合Mathematica的符号计算功能,具体展示变分法的推导与Mathematica验证过程,帮助初学者更好的理解变分法。本人水平有限,有不足之处欢迎大家一起交流讨论。
一、最速降线问题:旋轮线的诞生
1. 问题背景
目标:寻找质点从点 A ( 0 , 0 ) A(0,0) A(0,0) 沿光滑曲线无摩擦滑至点 B ( x 1 , y 1 ) B(x_1, y_1) B(x1,y1)所需时间最短的路径。
2. 数学建模
-
时间泛函:
由能量守恒 v = 2 g y v = \sqrt{2gy} v=2gy 和弧长微分 d s = 1 + ( y ′ ) 2 d x ds = \sqrt{1 + (y')^2} dx ds=1+(y′)2dx,总时间泛函为:
T [ y ] = ∫ 0 x 1 1 + ( y ′ ) 2 2 g y d x T[y] = \int_{0}^{x_1} \frac{\sqrt{1 + (y')^2}}{\sqrt{2gy}} \, dx T[y]=∫0x12gy1+(y′)2dx -
欧拉-拉格朗日方程:
被积函数 F ( y , y ′ ) = 1 + ( y ′ ) 2 2 g y F(y, y') = \frac{\sqrt{1 + (y')^2}}{\sqrt{2gy}} F(y,y′)=2gy1+(y′)2不显含x,利用贝尔特拉米恒等式:
F − y ′ ∂ F ∂ y ′ = C F - y' \frac{\partial F}{\partial y'} = C F−y′∂y′∂F=C
化简后得到微分方程:
y ( 1 + y ′ 2 ) = k 2 ( k 为常数 ) y(1 + y'^2) = k^2 \quad (k \text{ 为常数}) y(1+y′2)=k2(k 为常数) -
旋轮线解:
通过参数化方法得到旋轮线(摆线)方程:
x = k 2 2 ( θ − sin θ ) , y = k 2 2 ( 1 − cos θ ) x = \frac{k^2}{2}(\theta - \sin\theta), \quad y = \frac{k^2}{2}(1 - \cos\theta) x=2k2(θ−sinθ),y=2k2(1−cosθ)
3. Mathematica验证
<< VariationalMethods`
(* 验证欧拉-拉格朗日方程 *)
F = Sqrt[1 + y'[x]^2]/Sqrt[2 g y[x]];
eulerEquation = EulerEquations[F, y[x], x];
Simplify[eulerEquation]
(* 输出:D[1/(Sqrt[2] Sqrt[g] Sqrt[y[x]] Sqrt[1 + y'[x]^2]), x] +
Sqrt[1 + y'[x]^2]/(2 Sqrt[2] g y[x]^(3/2)) == 0 *)
(* 验证旋轮线参数方程 *)
k = 1;
θ[x_] := InverseFunction[# - Sin[#] &][2 x/k^2];
y[x_] := k^2/2 (1 - Cos[θ[x]]);
Simplify[y[x] (1 + y'[x]^2) == k^2]
(* 输出:True *)
二、广义泛函极值问题:显式依赖变量的变分法
1. 问题描述
目标:求解泛函
J
[
y
]
=
∫
x
0
x
1
(
y
2
+
x
y
+
(
y
′
)
2
)
d
x
J[y] = \int_{x_0}^{x_1} \left( y^2 + x y + (y')^2 \right) dx
J[y]=∫x0x1(y2+xy+(y′)2)dx
的极值曲线,其中被积函数显式依赖
x
x
x 、
y
y
y 和
y
′
y'
y′ 。
2. 数学推导
- 欧拉-拉格朗日方程:
∂ F ∂ y − d d x ( ∂ F ∂ y ′ ) = 0 \frac{\partial F}{\partial y} - \frac{d}{dx} \left( \frac{\partial F}{\partial y'} \right) = 0 ∂y∂F−dxd(∂y′∂F)=0
计算偏导数:
∂ F ∂ y = 2 y + x , ∂ F ∂ y ′ = 2 y ′ \frac{\partial F}{\partial y} = 2y + x, \quad \frac{\partial F}{\partial y'} = 2y' ∂y∂F=2y+x,∂y′∂F=2y′
代入后得到微分方程:
y ′ ′ = y + x 2 y'' = y + \frac{x}{2} y′′=y+2x
3. Mathematica验证
<< VariationalMethods`
(* 计算欧拉-拉格朗日方程 *)
F = y[x]^2 + x y[x] + (y'[x])^2;
eulerLagrange = VariationalD[F, y[x], x];
Simplify[eulerLagrange == 0]
(* 输出:2 y[x] + x - 2 y''[x] == 0 *)
(* 求解微分方程 *)
sol = DSolve[{y''[x] == y[x] + x/2, y[0] == 1, y'[0] == 0}, y[x], x];
Simplify[y[x] /. sol]
(* 输出:1/4 (-x + 3 E^(-x) + E^x) *)
三、Mathematica工具包:VariationalMethods
详解
1. 核心功能
VariationalD
:直接计算泛函的变分导数(即欧拉-拉格朗日方程)。EulerEquations
:自动生成欧拉-拉格朗日方程。- 支持复杂泛函:处理含高阶导数、多变量或约束条件的泛函。
2. 代码示例
<< VariationalMethods`
(* 含约束条件的泛函极值问题 *)
F = y[x]^2 + λ[x] (y'[x] - z[x]); (* λ为拉格朗日乘子 *)
eulerEquations = EulerEquations[F, {y[x], z[x], λ[x]}, x];
四、总结
-
变分法本质:将泛函极值问题转化为微分方程求解。
-
通过Mathematica中的 VariationalMethods 包实现符号推导自动化。
-
变分法的应用场景:最小作用量原理(拉格朗日力学),光线的费马原理(最短光程),最优控制问题(火箭轨迹优化),结构力学中的能量最小化,变分推断(概率建模),生成对抗网络(GAN)的损失函数设计等等。