积性函数
积性函数:对于数论函数
f
f
f ,若任意互质的
p
,
q
p,\ q
p, q 都有
f
(
p
q
)
=
f
(
p
)
f
(
q
)
f(pq)=f(p)f(q)
f(pq)=f(p)f(q) ,则称
f
f
f 是积性函数。
完全积性函数:对于数论函数
f
f
f ,若任意的
p
,
q
p,\ q
p, q 都有
f
(
p
q
)
=
f
(
p
)
f
(
q
)
f(pq)=f(p)f(q)
f(pq)=f(p)f(q) ,则称
f
f
f 是完全积性函数。
定义逐点加法:
(
f
+
g
)
(
x
)
=
f
(
x
)
+
g
(
x
)
,
(
f
⋅
g
)
(
x
)
=
f
(
x
)
g
(
x
)
(f+g)(x)=f(x)+g(x),\ \ \ (f\cdot g)(x)=f(x)g(x)
(f+g)(x)=f(x)+g(x), (f⋅g)(x)=f(x)g(x) 。
定理:积性函数一定满足
f
(
1
)
=
1
f(1)=1
f(1)=1 。
证明:设
f
(
a
)
≠
0
f(a)\ne 0
f(a)=0 ,则
f
(
a
)
=
f
(
1
×
a
)
=
f
(
1
)
f
(
a
)
f(a)=f(1\times a)=f(1)f(a)
f(a)=f(1×a)=f(1)f(a) 。显然
f
(
1
)
=
1
f(1)=1
f(1)=1 。
定理:对于任意的 n > 1 , n = p 1 a 1 p 2 a 2 ⋯ p s a s n>1,\ n=p_1^{a_1}p_2^{a_2}\cdots p_s^{a_s} n>1, n=p1a1p2a2⋯psas ,则对积性函数 f f f 有: f ( n ) = ∏ i = 1 s f ( p i a i ) f(n)=\prod_{i=1}^{s}f(p_i^{a_i}) f(n)=∏i=1sf(piai) 。
凡是积性函数都可用线性筛求。
若
f
,
g
f,\ g
f, g 是积性函数,则下列函数也是积性函数。
h
(
x
)
=
f
(
x
p
)
h
(
x
)
=
f
p
(
x
)
h
(
x
)
=
f
(
x
)
g
(
x
)
h
(
x
)
=
∑
d
∣
x
f
(
d
)
g
(
x
d
)
\begin{aligned} h(x) =& f(x^p)\\ h(x) =& f^p(x)\\ h(x) =& f(x)g(x)\\ h(x) =& \sum_{d\mid x}f(d)g(\dfrac{x}{d}) \end{aligned}
h(x)=h(x)=h(x)=h(x)=f(xp)fp(x)f(x)g(x)d∣x∑f(d)g(dx)
常见积性函数
定义:在 全体正整数(或全体整数)上定义的函数称作数论函数或算术函数。(当然,更一般些,也可把数论函数看作是在某一整数集合上定义的函数。)
下面来列举一些定义在全体自然数集合上的数论函数。
-
狄利克雷卷积的单位元 ε ( n ) \varepsilon(n) ε(n)
ε ( n ) = { 1 n = 1 0 n > 1 \begin{array}{l} \varepsilon(n)= \left\{\begin{matrix} 1\ \ \text{}n=1 \\ 0\text{}\ \ n>1 \\ \end{matrix}\right. \end{array} ε(n)={1 n=10 n>1 -
除数函数 σ λ ( n ) \sigma_\lambda(n) σλ(n) , λ \lambda λ 为实数。 σ λ ( n ) = ∑ d ∣ n d λ \sigma_\lambda(n)=\sum_{d\mid n}d^{\lambda} σλ(n)=∑d∣ndλ 。
- 当 λ = 0 \lambda=0 λ=0 , n n n 的所有正因子数目,通常记作 d ( n ) d(n) d(n) 或 τ ( n ) \tau(n) τ(n) , d ( n ) = ∑ d ∣ n 1 d(n)=\sum_{d\mid n}1 d(n)=∑d∣n1 。
- 当 λ = 1 \lambda=1 λ=1 , n n n 的所有正因子和,通常记作 σ ( n ) \sigma(n) σ(n) , σ ( n ) = ∑ d ∣ n d \sigma(n)=\sum_{d\mid n}d σ(n)=∑d∣nd 。
-
i d k ( n ) = n k id^k(n)=n^k idk(n)=nk ,幂函数
-
i d ( n ) = n id(n)=n id(n)=n ,单位函数(恒等函数)
-
1 1 1 ( n ) = i d 0 ( n ) = n 0 = 1 , n ⩾ 1 (n)=id^0(n)=n^0= 1,\ \ n\geqslant 1 (n)=id0(n)=n0=1, n⩾1 不变函数
-
欧拉函数 φ ( n ) \varphi(n) φ(n) , φ ( n ) = ∑ 1 ⩽ d ⩽ n ( d , n ) = 1 1 \varphi(n)=\sum_{1\leqslant d\leqslant n\\ \ (d,\ n)=1}1 φ(n)=∑1⩽d⩽n (d, n)=11
-
莫比乌斯函数 μ ( n ) \mu(n) μ(n)
μ ( n ) = { 1 n = 1 0 n 含有平方因子 ( − 1 ) k k 为 n 的本质不同质因子个数 \mu(n)= \begin{cases} 1 & n=1\ \\ 0 & n\text{ 含有平方因子}\\ (-1)^k & k\text{ 为 }n\text{ 的本质不同质因子个数}\ \end{cases} μ(n)=⎩⎪⎨⎪⎧10(−1)kn=1 n 含有平方因子k 为 n 的本质不同质因子个数
莫比乌斯函数
性质:
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
=
[
n
=
1
]
\sum_{d\mid n}\mu(d)=[n=1]
∑d∣nμ(d)=[n=1] 。即
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
=
ε
(
n
)
\sum_{d\mid n}\mu(d)=\varepsilon(n)
∑d∣nμ(d)=ε(n) ,
μ
∗
1
=
ε
\mu*1=\varepsilon
μ∗1=ε ,
∗
*
∗ 为狄利克雷卷积。
证明:当
n
=
1
n=1
n=1 时,显然成立。设
n
=
p
1
α
1
p
2
α
2
⋯
p
s
α
s
n=p_1^{\alpha_1}p_2^{\alpha_2}\cdots p_s^{\alpha_s}
n=p1α1p2α2⋯psαs ,则由
μ
(
n
)
\mu(n)
μ(n) 的定义知
∑ d ∣ n μ ( d ) = μ ( 1 ) + μ ( p 1 ) + ⋯ + μ ( p s ) + μ ( p 1 p 2 ) + ⋯ + μ ( p s − 1 p s ) + ⋯ + μ ( p 1 p 2 ⋯ p s ) = 1 + ( s 1 ) ( − 1 ) + ( s 2 ) ( − 1 ) 2 + ⋯ + ( s s ) ( − 1 ) s = 0 \qquad\qquad\qquad \begin{aligned}\sum_{d\mid n}\mu(d) &=\mu(1)+\mu(p_1)+\cdots+\mu(p_s)+\mu(p_1p_2)+\cdots+\mu(p_{s-1}p_s)+\cdots+\mu(p_1p_2\cdots p_s)\\ &= 1+\dbinom{s}{1}(-1)+\dbinom{s}{2}(-1)^2+\cdots +\dbinom{s}{s}(-1)^s \\ &=0 \end{aligned} d∣n∑μ(d)=μ(1)+μ(p1)+⋯+μ(ps)+μ(p1p2)+⋯+μ(ps−1ps)+⋯+μ(p1p2⋯ps)=1+(1s)(−1)+(2s)(−1)2+⋯+(ss)(−1)s=0
由上可知,对于整数 i , j i,\ j i, j ,有 [ gcd ( i , j ) = 1 ] = ∑ d ∣ gcd ( i , j ) μ ( d ) [\ \gcd(i,\ j)=1\ ]=\displaystyle\sum_{d\mid \gcd(i,\ j)}\mu(d) [ gcd(i, j)=1 ]=d∣gcd(i, j)∑μ(d) 。
数论函数
f
f
f 的 莫比乌斯变换:
F
(
n
)
=
∑
d
∣
n
f
(
d
)
F(n)=\sum_{d\mid n}f(d)
F(n)=∑d∣nf(d) 。
F
F
F 也称作
f
f
f 的和函数。
由和函数
F
F
F 求
f
f
f 的操作称为 莫比乌斯反演 :
f
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
F
(
n
d
)
f(n)=\sum_{d\mid n}\mu(d)F(\dfrac{n}{d})
f(n)=∑d∣nμ(d)F(dn) 。
μ
\mu
μ 是积性函数。
证明:
线性筛求莫比乌斯函数。
int p[N], cntp;
bool st[N];
int mu[N];
void get_mu(int n)
{
mu[1] = 1;
for(int i = 2; i <= n; i++)
{
if(!st[i])
p[++cntp] = i, mu[i] = -1;
for(int j = 1; p[j] <= n / i; j++) {
st[p[j] * i] = true;
if(i % p[j] == 0) {
mu[p[j] * i] = 0;
break;
}
mu[p[j] * i] = -mu[i];
}
}
}
Dirichlet 卷积
定义:若 f , g f,\ g f, g 是两个数论函数,则 f , g f,\ g f, g 的狄利克雷卷积是 ( f ∗ g ) ( n ) = ∑ d ∣ n f ( d ) g ( n d ) (f*g)(n)=\sum_{d\mid n}f(d)g(\dfrac{n}{d}) (f∗g)(n)=∑d∣nf(d)g(dn) 。
运算规律
交换律:
f
∗
g
=
g
∗
f
f*g=g*f
f∗g=g∗f
证明:
(
f
∗
g
)
(
n
)
=
∑
d
∣
n
f
(
d
)
g
(
n
d
)
=
∑
d
∣
n
f
(
n
d
)
g
(
d
)
=
(
g
∗
f
)
(
n
)
(f*g)(n)=\sum_{d\mid n}f(d)g(\dfrac{n}{d})=\sum_{d\mid n}f(\dfrac{n}{d})g(d)=(g*f)(n)
(f∗g)(n)=∑d∣nf(d)g(dn)=∑d∣nf(dn)g(d)=(g∗f)(n) 。
结合律:
f
∗
(
g
∗
h
)
=
(
f
∗
g
)
∗
h
f*(g*h)=(f*g)*h
f∗(g∗h)=(f∗g)∗h
证明:设
G
=
g
∗
h
G=g*h
G=g∗h ,
(
f
∗
G
)
(
n
)
=
∑
a
d
=
n
f
(
a
)
G
(
d
)
=
∑
a
d
=
n
f
(
d
)
∑
b
c
=
d
g
(
b
)
h
(
c
)
=
∑
a
b
c
=
n
f
(
a
)
g
(
b
)
h
(
c
)
(f*G)(n)=\sum_{ad=n}f(a)G(d)=\sum_{ad=n}f(d)\sum_{bc=d}g(b)h(c)=\sum_{abc=n}f(a)g(b)h(c)
(f∗G)(n)=∑ad=nf(a)G(d)=∑ad=nf(d)∑bc=dg(b)h(c)=∑abc=nf(a)g(b)h(c) 。
设
F
=
f
∗
g
F=f*g
F=f∗g ,可得到相同结果。
莫比乌斯变换
定理:
I
I
I 为卷积中的单位元素,亦即
f
∗
I
=
I
∗
f
=
f
f*I=I*f=f
f∗I=I∗f=f 。
证明:
(
f
∗
I
)
(
n
)
=
∑
d
∣
n
f
(
d
)
I
(
n
d
)
=
f
(
n
)
(f*I)(n)=\sum_{d\mid n}f(d)I(\dfrac{n}{d})=f(n)
(f∗I)(n)=∑d∣nf(d)I(dn)=f(n) 。
定义:若 F = f ∗ u F=f*u F=f∗u ,则 F F F 称为 f f f 的莫比乌斯变换,即 F ( n ) = ∑ d ∣ n f ( d ) F(n)=\sum_{d\mid n}f(d) F(n)=∑d∣nf(d) 。
莫比乌斯反演
定理:若
F
=
f
∗
u
F=f*u
F=f∗u ,则
f
=
F
∗
μ
f=F*\mu
f=F∗μ 称为
F
F
F 的莫比乌斯反演。
证明:
F
∗
μ
=
(
f
∗
u
)
∗
μ
=
f
∗
(
u
∗
μ
)
=
f
∗
I
=
f
F*\mu=(f*u)*\mu=f*(u*\mu)=f*I=f
F∗μ=(f∗u)∗μ=f∗(u∗μ)=f∗I=f 。