消元法
有方程组 { x + 2 y + z = 2 3 x + 8 y + z = 12 4 y + z = 2 \left\{\begin{aligned}x+2y+z=2\\3x+8y+z=12\\4y+z=2\end{aligned}\right. ⎩⎪⎨⎪⎧x+2y+z=23x+8y+z=124y+z=2,写成矩阵形式 A x = b Ax=b Ax=b为 [ 1 2 1 3 8 1 0 4 1 ] [ x y z ] = [ 2 12 2 ] \begin{bmatrix}1&2&1\\3&8&1\\0&4&1\end{bmatrix}\begin{bmatrix}x\\y\\z\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}2\\12\\2\end{bmatrix} ⎣⎡130284111⎦⎤⎣⎡xyz⎦⎤=⎣⎡2122⎦⎤
消元法的思路:
A = [ 1 2 1 3 8 1 0 4 1 ] row2-3row1 → [ 1 2 1 0 2 − 2 0 4 1 ] row3-2row2 → [ 1 2 1 0 2 − 2 0 0 5 ] = U A=\begin{bmatrix}1&2&1\\3&8&1\\0&4&1\end{bmatrix}\underrightarrow{\text{row2-3row1}}\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&4&1\end{bmatrix}\underrightarrow{\text{row3-2row2}}\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&0&5\end{bmatrix}=U A=⎣⎡130284111⎦⎤row2-3row1⎣⎡1002241−21⎦⎤row3-2row2⎣⎡1002201−25⎦⎤=U,U的对角线上的元素为三个主元。首先,主元不能为零;其次,如果在消元时遇到主元位置为零,则需要交换行,使主元不为零。当消元失效时,将不能得到三个主元。
下面进行回代,将矩阵 [ A b ] \begin{bmatrix}A&b\end{bmatrix} [Ab]称为增广矩阵。有 [ A b ] = [ 1 2 1 2 3 8 1 12 0 4 1 2 ] → [ 1 2 1 2 0 2 − 2 6 0 4 1 2 ] → [ 1 2 1 2 0 2 − 2 6 0 0 5 − 10 ] \begin{bmatrix}A&b\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&2&1&2\\3&8&1&12\\0&4&1&2\end{bmatrix}\to\begin{bmatrix}1&2&1&2\\0&2&-2&6\\0&4&1&2\end{bmatrix}\to\begin{bmatrix}1&2&1&2\\0&2&-2&6\\0&0&5&-10\end{bmatrix} [Ab]=⎣⎡1302841112122⎦⎤→⎣⎡1002241−21262⎦⎤→⎣⎡1002201−2526−10⎦⎤,此时方程组变为 { x + 2 y + z = 2 2 y − 2 z = 6 5 z = − 10 \left\{\begin{aligned}x+2y+z=2\\2y-2z=6\\5z=-10\end{aligned}\right. ⎩⎪⎨⎪⎧x+2y+z=22y−2z=65z=−10,很容易解出 x = 2 , y = 1 , z = − 2 x=2,y=1,z=-2 x=2,y=1,z=−2
消元矩阵
下面介绍用行来计算矩阵乘法:
[
1
2
7
]
[
⋯
r
o
w
1
⋯
⋯
r
o
w
2
⋯
⋯
r
o
w
3
⋯
]
=
1
×
r
o
w
1
+
2
×
r
o
w
2
+
7
×
r
o
w
3
\begin{bmatrix}1&2&7\end{bmatrix}\begin{bmatrix}\cdots&row_1&\cdots\\\cdots&row_2&\cdots\\\cdots&row_3&\cdots\end{bmatrix}=1×row_1+2×row_2+7×row_3
[127]⎣⎡⋯⋯⋯row1row2row3⋯⋯⋯⎦⎤=1×row1+2×row2+7×row3
从矩阵
[
1
2
1
3
8
1
0
4
1
]
\begin{bmatrix}1&2&1\\3&8&1\\0&4&1\end{bmatrix}
⎣⎡130284111⎦⎤到矩阵
[
1
2
1
0
2
−
2
0
4
1
]
\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&4&1\end{bmatrix}
⎣⎡1002241−21⎦⎤是第二行减去3倍的第一行,第一、三行不变,则有
[
1
0
0
−
3
1
0
0
0
1
]
[
1
2
1
3
8
1
0
4
1
]
=
[
1
2
1
0
2
−
2
0
4
1
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\-3&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}\begin{bmatrix}1&2&1\\3&8&1\\0&4&1\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&4&1\end{bmatrix}
⎣⎡1−30010001⎦⎤⎣⎡130284111⎦⎤=⎣⎡1002241−21⎦⎤
将消元矩阵
[
1
0
0
−
3
1
0
0
0
1
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\-3&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}
⎣⎡1−30010001⎦⎤记作
E
21
E_{21}
E21,表示第二行第一个元素变为零。同理有
[
1
0
0
0
1
0
0
−
2
1
]
[
1
2
1
0
2
−
2
0
4
1
]
=
[
1
2
1
0
2
−
2
0
0
5
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\0&1&0\\0&-2&1\end{bmatrix}\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&4&1\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&2&1\\0&2&-2\\0&0&5\end{bmatrix}
⎣⎡10001−2001⎦⎤⎣⎡1002241−21⎦⎤=⎣⎡1002201−25⎦⎤
将消元矩阵
[
1
0
0
0
1
0
0
−
2
1
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\0&1&0\\0&-2&1\end{bmatrix}
⎣⎡10001−2001⎦⎤记作
E
32
E_{32}
E32,
E
21
、
E
32
E_{21}、E_{32}
E21、E32都为初等矩阵。将上面两步综合起来有
E
32
(
E
21
A
)
=
U
E_{32}(E_{21}A)=U
E32(E21A)=U
由于矩阵乘法满足结合律,又可以写成
(
E
32
E
21
)
A
=
U
(E_{32}E_{21})A=U
(E32E21)A=U
下面介绍一种用于置换两行或两列的矩阵,称为置换矩阵,例如:
[
0
1
1
0
]
[
a
b
c
d
]
=
[
c
d
a
b
]
\begin{bmatrix}0&1\\1&0\end{bmatrix}\begin{bmatrix}a&b\\c&d\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}c&d\\a&b\end{bmatrix}
[0110][acbd]=[cadb]
如果交换两列则有
[
a
b
c
d
]
[
0
1
1
0
]
=
[
b
a
d
c
]
\begin{bmatrix}a&b\\c&d\end{bmatrix}\begin{bmatrix}0&1\\1&0\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}b&a\\d&c\end{bmatrix}
[acbd][0110]=[bdac]
总结:在左边用矩阵做乘法进行的是行变换,在右边用矩阵做乘法进行的是列变换。即列变换时右乘,行变换时左乘。
逆
通过消元可以将矩阵 A A A变换为 U U U,那么将 U U U变回 A A A的过程称为逆变换。在这里先简单提一下矩阵的逆,这里以 E 21 E_{21} E21为例:
E
21
E_{21}
E21将
A
A
A的第二行减去3倍的第一行,那么其逆变换为第二行加3倍的第一行,所以逆矩阵为
[
1
0
0
3
1
0
0
0
1
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\3&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}
⎣⎡130010001⎦⎤,我们把
E
E
E的逆记作
E
−
1
E^{-1}
E−1,有
E
−
1
E
=
I
E^{-1}E=I
E−1E=I,有
[
1
0
0
3
1
0
0
0
1
]
[
1
0
0
−
3
1
0
0
0
1
]
=
[
1
0
0
0
1
0
0
0
1
]
\begin{bmatrix}1&0&0\\3&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}\begin{bmatrix}1&0&0\\-3&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&0&0\\0&1&0\\0&0&1\end{bmatrix}
⎣⎡130010001⎦⎤⎣⎡1−30010001⎦⎤=⎣⎡100010001⎦⎤